اولین قسمت درس گفتارهای «عاشورا و امروز ما»
با موضوع:
اهمیت نگاه تحلیلی به عاشورا
محسن اسماعیلی در جلسه اول از درس‌گفتارهای عاشورا و امروز ما گفت: گاهی می‌خواهیم بدانیم حسین(ع) که بود و در کربلا چه اتفاقی افتاد و عاشورا چه روزی است. این بسیار خوب و مفید است اما مفید‌تر این است که ببینیم حسین(ع) از ما چه می‌خواهد، چرا شهید شد و از قیام بلندی که برپا کرد چه اهدافی را دنبال می‌کرد؟
محسن اسماعیلی، استاد دانشگاه تهران و عضو مجلس خبرگان رهبری، در سلسله درس‌گفتارهای «عاشورا و امروز ما» که در استودیو مبین سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور برگزار شد به بررسی تاریخ تحلیلی عاشورا، ریشه‌های این قیام و درس‌های آن برای دنیای امروز پرداخته است که بخش نخست آن در ادامه می‌آید:
تاریخ همیشه برای ما انسان‌ها جذاب بوده و همه ما دوست داریم بدانیم در گذشته چه اتفاقاتی افتاده است اما حوادث تاریخی به دو شکل مورد مطالعه قرار می‌گیرند؛ گاهی اوقات ما می‌خواهیم ببینیم در گذشته چه اتفاقی افتاده است و گاهی مواقع می‌خواهیم بدانیم چرا این اتفاق افتاده است؟ نگاه اول را اصطلاحاً تاریخ نقلی و توصیفی و نگاه دوم را تاریخ عقلی و تحلیلی می‌نامند. اطلاع از تاریخ نقلی، جذاب و مفید است اما اصلاً قابل مقایسه با اطلاع از تاریخ تحلیلی نیست.
خداوند هم در قرآن کریم می‌فرماید: «فَاقْصُصِ الْقَصَصَ لَعَلَّهُمْ یَتَفَکَّرُونَ؛ پس این حکایت بگو، باشد که به فکر آیند» (اعراف/ ۱۷۶) یعنی وقتی به حوادث تاریخی دقت می‌کنید برای تفکر و عبرت باشد؛ یعنی با نگاه تحلیل به حوادث تاریخی نگاه کنید. خداوند به پیامبر(ص) فرموده است، جریانات تاریخی را برای مردم بازگو کن تا شاید در آن اندیشه کنند. پس تاریخ یکی از منابع تفکر است. حادثه عاشورا هم از این قاعده مستثنی نیست.
گاهی می‌خواهیم بدانیم حسین(ع) که بود و در کربلا چه اتفاقی افتاد و عاشورا چه روزی است. این بسیار خوب و مفید است اما مفید‌تر این است که ببینیم حسین(ع) از ما چه می‌خواهد، چرا شهید شد و از قیام بلندی که برپا کرد چه اهدافی را دنبال می‌کرد؟ این را تاریخ تحلیلی عاشورا می‌نامند.
تاریخ نقلی می‌گوید حسین(ع) که بود اما تاریخ تحلیلی می‌گوید چگونه می‌توان مانند حسین(ع) شد. به حول قوه الهی در این سلسله گفتارها دنبال برداشت‌هایی از تاریخ عاشورا به شکل تحلیلی هستیم.
__________________________________________________________________________________________________
دومین قسمت درس گفتارهای «عاشورا و امروز ما»
با موضوع:
فاجعه؛ پنجاه سال بعد از پیامبر(ص)
محسن اسماعیلی در دومین جلسه از سلسله مباحث «عاشورا و امروز ما» اظهار کرد: قاتلان امام حسین(ع) مسلمان بودند، قرآن می‌خواندند و حتی برخی از آنها نماز شب می‌خواندند. بسیاری از آنها پیامبر اسلام(ص) را از نزدیک زیارت کرده و علاقه ایشان به نوه خود را به چشم دیده بودند اما چه شد که همه چیز را به این سرعت فراموش کردند.
حسن اسماعیلی، استاد دانشگاه تهران و عضو مجلس خبرگان رهبری، در سلسله درس‌گفتارهای «عاشورا و امروز ما» که در استودیو مبین سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور برگزار شد به بررسی تاریخ تحلیلی عاشورا، ریشه‌های این قیام و درس‌های آن برای دنیای امروز پرداخته است که بخش دوم آن در ادامه می‌آید:
باید از حادثه کربلا و چند و چون آن آگاه بود. باید تاریخ را آنگونه که اتفاق افتاده خواند و به خاطر سپرد اما مهمتر از آن این است که تحلیل و تفکر کنیم در آنچه که اتفاق افتاد. به راستی چه شد که پنجاه سال پس از رحلت پیامبر(ص) عزیزترین بازمانده او را به فجیع‌ترین شکل ممکن به شهادت رساندند؟ قاتلان امام حسین(ع) مسلمان بودند، قرآن می‌خواندند و حتی برخی از آنها نماز شب می‌خواندند.
بسیاری از آنها پیامبر اسلام(ص) را از نزدیک زیارت کرده و علاقه ایشان به نوه خود را به چشم دیده بودند اما چه شد که همه چیز را به این سرعت فراموش کردند و بزرگترین فاجعه تاریخ را برای عزیزترین بنده خدا در زمان خودشان رقم زدند؟
تحلیل این تاریخ راه ما را روشن و سنت‌های الهی را آشکار می‌کند. قوانینی که بر تاریخ حکمفرماست قوانین ثابتی است و قرآن در همین زمینه می‌فرماید این قوانین برای هیچ ملتی تغییر پیدا نخواهد کرد بلکه هر ملتی سرنوشتی مشابه پیدا خواهد کرد.
ما باید ببینیم حسین(ع) چه کرد و چرا اینکار را کرد؟ در آن صورت است که ما شیعه حسین(ع) هستیم. امام صادق(ع) فرمود: «لَیْسَ مِنْ شیعَتِنا مَنْ قالَ بِلِسانِه وَ خالَفَنا فی اَعْمالِنا و آثارِنا» یعنی شیعه واقعی ما نیست آن کسی که فقط نام را می‌برد و شعار ما را می‌دهد اما در عمل مانند ما رفتار نمی‌کند و پا جای پای ما نمی‌گذارد. پس آگاهی از حوادث تاریخی عاشورا برای معرفت پیدا کردن به دلیل وقوع این حادثه بزرگ است.
______________________________________________________________________________________________
سومین قسمت درس گفتارهای «عاشورا و امروز ما»
با موضوع:
عاشورا الگوی دائمی است
محسن اسماعیلی، استاد دانشگاه تهران و عضو مجلس خبرگان رهبری، در سلسله درس‌گفتارهای «عاشورا و امروز ما» که در استودیو مبین سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور برگزار شد به بررسی تاریخ تحلیلی عاشورا، ریشه‌های این واقعه و درس‌های آن برای دنیای امروز پرداخته است.
محسن اسماعیلی، استاد دانشگاه تهران و عضو مجلس خبرگان رهبری، در سلسله درس‌گفتارهای «عاشورا و امروز ما» که در استودیو مبین سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور برگزار شد به بررسی تاریخ تحلیلی عاشورا، ریشه‌های این واقعه و درس‌های آن برای دنیای امروز پرداخته است که بخش سوم آن در ادامه می‌آید:
سؤال مهم این است که آیا حادثه کربلا یک استثناء بود یا یک قاعده؟ اتفاقی بود استثنایی که به خواست خدا باید واقع می‌شد و شد و دیگر تکرار نمی‌شود یا نه، حادثه‌ای بود با علت‌های مشخصی که در صورت تکرار آن علت‌ها، چنان حادثه‌ای باز هم ممکن است اتفاق بیفتد؟ متأسفانه برخی تعابیر و گفتارهای ما رنگی به حادثه کربلا می‌زند که آن را از یک قاعده خارج می‌کند در حالی که آنچه امام حسین(ع) انجام داد یک قاعده و فرمول بود.
برای همین است که امام حسین(ع) فرمود در آنچه که من انجام دادم برای شما الگوی دائمی وجود دارد؛ الگو یعنی کسی که باید همیشه مانند او رفتار کرد. «کُلُّ یَومٍ عاشورا و کُلُّ أرضٍ کَربَلا» به چه معناست؟ چگونه می‌توان ادعا کرد هر روز، عاشورا و هر سرزمینی کربلاست؟ این جمله گرچه روایت نیست اما درایت و حکمت است و معنایش این است که هر یک از ما در هر کجای این زمین پهناور که زندگی می‌کنیم و در هر زمانی که نفس می‌کشیم در حقیقت در صحرای کربلای خاص خودمان هستیم.
ما هم همیشه و هر جا بر سر دو راهی هستیم که یا در لشکر حسین(ع) قرار بگیریم و پیرو حق باشیم یا خدای ناخواسته به سوی لشکر عمر سعد برویم و یاور ستمگران باشیم. آنچه که از ما خواسته‌اند این است که در جبهه حسین(ع) قرار بگیرید و دشمنان ظالمان و یاوران مظلومان باشید.
______________________________________________________________________________________________
چهارمین قسمت درس گفتارهای «عاشورا و امروز ما»
با موضوع:
اهمیت برپایی عزای سیدالشهدا(ع)
محسن اسماعیلی، استاد دانشگاه در چهارمین قسمت درس‌گفتارهای «عاشورا و امروز ما» با اشاره به اینکه فقهای ما فتوا داده‌اند که جزع و بی‌تابی در عزای امام حسین(ع) کراهت ندارد، گفت: یکی از دلایلش این است که ما با حضور در این جلسات، تاریخ عاشورا را مکرراً بازخوانی کنیم تا فراموش نشود و در آن تفکر کنیم و برای آینده ما درس زندگی باشد.
محسن اسماعیلی، استاد دانشگاه تهران و عضو مجلس خبرگان رهبری، در سلسله درس‌گفتارهای «عاشورا و امروز ما» که در استودیو مبین سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور برگزار شد به بررسی تاریخ تحلیلی عاشورا، ریشه‌های این قیام و درس‌های آن برای دنیای امروز پرداخته است که بخش چهارم آن در ادامه می‌آید:
اینهمه تأکید برای برگزاری مجالس ذکر مصیبت سیدالشهدا(ع) برای چیست؟ اینکه اینهمه در روایات ما پاداش دنیوی و اخروی برای حضور در مجالس حسینی وعده داده شده به چه علت است؟ آنقدر حضور در این جلسات و شنیدن ذکر مصایب اهل بیت(ع) مهم و دارای پاداش است که امام صادق(ع) در یک کلام فرمود: هر کاری بالاخره اندازه‌ای از پاداش دارد و کار خوب بدون پاداش نیست مگر ریختن اشک برای ما که پاداش آن اندازه ندارد.
در این مجالس چه اتفاقی می‌افتد که چنین پاداش بی‌نهایت و بی‌نظیری برای آن پیش‌بینی کرده‌اند و به ما اجازه داده‌اند که حتی در عزای حسین(ع) بی‌تابی نشان دهیم؟ می‌دانیم که جزع و بی‌تابی حتی در مصیبت عزیزترینِ عزیزان انسان مکروه است اما فقهای ما فتوا داده‌اند که این کراهت در عزای امام حسین(ع) وجود ندارد. یکی از دلایل این است که ما با حضور در این جلسات، تاریخ عاشورا را مکرراً بازخوانی کنیم تا فراموش نشود و در آن تفکر کنیم و برای آینده ما درس زندگی باشد.
خوشا به سعادت کسانی که توفیق دارند در چنین مجالسی حضور داشته باشند و اگر به دلایلی مانند شرایط امروز کرونایی کشور حضور در این جلسات ممکن نیست، خانه دل خودشان را به عزاخانه امام حسین(ع) تبدیل میکنند.
__________________________________________________________________________________________________
پنجمین قسمت درس گفتارهای «عاشورا و امروز ما»
با موضوع:
تباکی به چه معناست؟
محسن اسماعیلی، استاد دانشگاه در پنجمین قسمت درس‌گفتارهای «عاشورا و امروز ما» گفت: بکاء یا همان اشک و گریه از عناصر اصلی سوگ و عزاست و از طرفی اگر این اشک برای امر مقدسی سرازیر شود مسیر سلوک و سیر الهی را سریع‌تر طی می‌کند و چه امری مهمتر و مقدس‌تر از عزای سیدالشهدا(ع)؟
محسن اسماعیلی، استاد دانشگاه تهران و عضو مجلس خبرگان رهبری، در سلسله درس‌گفتارهای «عاشورا و امروز ما» که در استودیو مبین سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور برگزار شد به بررسی تاریخ تحلیلی عاشورا، ریشه‌های این قیام و درس‌های آن برای دنیای امروز پرداخته است که بخش پنجم آن در ادامه می‌آید:
برای کسانی‌که در محافل حسینی شرکت میکنند در روایات ما از سه واژه جداگانه استفاده شده است؛ گاهی از واژه بکاء، گاهی ابکاء و دفعه سوم از تباکی استفاده شده است. اگر کسی برای حسین(ع) گریه کند یا دیگری را بگریاند ابکاء است و با این کار پاداش‌های زیادی برای وی در دنیا و آخرت در نظر گرفته شده است.
اما تباکی به چه معناست؟ در روایات همانگونه که برای بکاء و ابکاء پاداش قرار داده‌اند برای تباکی نیز وعده پاداش داده شده است، همانند این روایت امام صادق(ع) که فرمودند: هر کسی برای حسین(ع) شعری بگوید و تباکی کند بهشت برای او واجب می‌شود.
تباکی مورد سوء تفاهم نیز قرار گرفته است و این سوء تفاهم موجب شده برداشت‌های غلطی از این جمله صورت گیرد.
ترجمه تباکی به فارسی زیاد آسان نیست و گاهی به گریه‌نمایی یا تظاهر به گریه ترجمه شده است اما معنای واقعی آن، این است که شما بتوانید دیگری را به گریه بیندازید و دیگری نیز شما را، شما برای وی بخوانید و او برای شما بخواند یا شما برای او بگویید و او برای شما بگوید. معنای دیگری که برای آن بیان شده و به ظاهر درست‌تر است این است که ما باید برای به‌دست آوردن فضیلت‌های اخلاقی تلاش کنیم.
همه ما حلم نداریم بنابراین باید برای به دست آوردن آن تمرین یا تَحَلُم کنیم. همه ما سخاوتمند نیستیم بنابراین باید برای رسیدن به گشاده‌دستی تمرین کنیم. تباکی به معنای تمرین بکاء است یعنی دلمان می‌سوزد و معرفت داریم اما اشک از چشمانمان جاری نمی‌شود. همین حالت هم زمینه‌ساز معرفت و مستوجب پاداش‌هایی است که در روایات ذکر شده است.
________________________________________________________________________________________________
ششمین قسمت درس گفتارهای «عاشورا و امروز ما»
با موضوع:
نگاه به گذشته برای ساختن آینده
محسن اسماعیلی، استاد دانشگاه تهران و عضو مجلس خبرگان رهبری، در سلسله درس‌گفتارهای «عاشورا و امروز ما» که در استودیو مبین سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور برگزار شد به بررسی تاریخ تحلیلی عاشورا، ریشه‌های این قیام و درس‌های آن برای دنیای امروز پرداخته است که بخش ششم آن در ادامه می‌آید:
برخی می‌پرسند این همه تأکید و توصیه برای اقامه عزای سالار شهیدان به چه دلیل است و مهمتر اینکه این همه ثواب و پاداش برای چیست؟ چون ما در قرآن خوانده‌ایم که بهشت رفتن آسان نیست. در قرآن کریم آمده است پیشینیان شما را چنان امتحان کردیم که به تزلزل افتادند چراکه باید بعد از امتحان‌های دشوار وارد بهشت شد. از سوی دیگر در روایات می‌بینیم که مثلاً امام صادق(ع) می‌فرماید: هر کسی حسین(ع) نزد او یادآوری شود و از چشمانش به اندازه پر یک مگس اشک جاری شود ثواب او بر خداست و خدا هم به کمتر از بهشت برای او راضی نمی‌شود.
اگر بهشت پیچیده در مشکلات و سختی‌هاست پس چگونه با یک قطره اشک برای حسین(ع) می‌توانیم بهشتی شویم؟ پاسخ این است که آثار گریه بر حسین(ع) باید در نظر گرفته شود. وقتی ما برای سالار شهیدان اشک می‌ریزیم یعنی به او معرفت پیدا کرده‌ایم و فهمیده‌ایم چه کرده است و از ما چه می‌خواهد. به همین دلیل است که عزاداری حسین(ع) تنها نگاه به گذشته نیست، بلکه نگاه به گذشته برای ساختن آینده است.
سوگواری محرم برای آینده سازی است نه بازگشت به گذشته؛ لذا در زیارت عاشورا از خداوندی که ما را به معرفت حسین(ع) و خاندان وی بزرگ کرده است درخواست می‌کنیم ما را ثابت‌قدم در همان مسیر قرار دهد. این اثر حضور در زیارت حسین(ع) یا مجالس ذکر مصیبت اوست.
به همین دلیل است که ابن قولویه قمی در کتاب معتبر «کامل الزیارات»، هفده روایت جمع‌آوری کرده و نشان می‌دهد که همه پاداش‌هایی که برای گریه بر حسین(ع) و زیارت او وعده داده‌اند درست است اما رسیدن به همه آن پاداش‌ها و ثواب‌ها شرطی هم دارد و آن معرفت پیدا کردن است. باید تلاش کنیم در مکتب حسین(ع) صاحب بینش و معرفت شویم.
_________________________________________________________________________________________________________
هفتمین قسمت درس گفتارهای «عاشورا و امروز ما»
با موضوع:
انکار و استبعاد، سدهای راه کمال
محسن اسماعیلی، استاد دانشگاه تهران و عضو مجلس خبرگان رهبری، در سلسله درس‌گفتارهای «عاشورا و امروز ما» که در استودیو مبین سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور برگزار شد به بررسی تاریخ تحلیلی عاشورا، ریشه‌های این قیام و درس‌های آن برای دنیای امروز پرداخته است که بخش هفتم آن در ادامه می‌آید:
______________________________________________________________________________________________________________
هشتمین قسمت درس گفتارهای «عاشورا و امروز ما»
با موضوع:
هدف حضور در مجالس عزاداری
محسن اسماعیلی، استاد دانشگاه تهران و عضو مجلس خبرگان رهبری، در سلسله درس‌گفتارهای «عاشورا و امروز ما» که در استودیو مبین سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور برگزار شد به بررسی تاریخ تحلیلی عاشورا، ریشه‌های این قیام و درس‌های آن برای دنیای امروز پرداخته است که بخش هشتم آن در ادامه می‌آید:
______________________________________________________________________________________________________________
نهمین قسمت درس گفتارهای «عاشورا و امروز ما»
با موضوع:
نقل تاریخ برای تفکر بیشتر
محسن اسماعیلی، استاد دانشگاه تهران و عضو مجلس خبرگان رهبری، در سلسله درس‌گفتارهای «عاشورا و امروز ما» که در استودیو مبین سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور برگزار شد به بررسی تاریخ تحلیلی عاشورا، ریشه‌های این قیام و درس‌های آن برای دنیای امروز پرداخته است که بخش نهم آن در ادامه می‌آید:
____________________________________________________________________________________________________________
دهمین قسمت درس گفتارهای «عاشورا و امروز ما»
با موضوع:
زندگی امام حسین(ع) یک روز نبود
محسن اسماعیلی، استاد دانشگاه تهران و عضو مجلس خبرگان رهبری، در سلسله درس‌گفتارهای «عاشورا و امروز ما» که در استودیو مبین سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور برگزار شد به بررسی تاریخ تحلیلی عاشورا، ریشه‌های این قیام و درس‌های آن برای دنیای امروز پرداخته است که بخش دهم آن در ادامه می‌آید:
یازدهمین قسمت درس گفتارهای «عاشورا و امروز ما»
با موضوع:
خطری در کمین است
محسن اسماعیلی، استاد دانشگاه تهران و عضو مجلس خبرگان رهبری، در سلسله درس‌گفتارهای «عاشورا و امروز ما» که در استودیو مبین سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور برگزار شد به بررسی تاریخ تحلیلی عاشورا، ریشه‌های این قیام و درس‌های آن برای دنیای امروز پرداخته است که بخش یازدهم آن در ادامه می‌آید:
دوازدهمین قسمت درس گفتارهای «عاشورا و امروز ما»
با موضوع:
تاریخ را صادقانه و مستدل روایت کنیم
سیزدهمین قسمت درس گفتارهای «عاشورا و امروز ما»
با موضوع:
افشای اسرار به مثابه قتل عمد
محسن اسماعیلی، استاد دانشگاه تهران و عضو مجلس خبرگان رهبری، در سلسله درس‌گفتارهای «عاشورا و امروز ما» که در استودیو مبین سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور برگزار شد به بررسی تاریخ تحلیلی عاشورا، ریشه‌های این قیام و درس‌های آن برای دنیای امروز پرداخته است که بخش سیزدهم آن در ادامه می‌آید:
چهاردهمین قسمت درس گفتارهای «عاشورا و امروز ما»
با موضوع:
جامعه حسینی چگونه است؟
محسن اسماعیلی، استاد دانشگاه تهران و عضو مجلس خبرگان رهبری، در سلسله درس‌گفتارهای «عاشورا و امروز ما» که در استودیو مبین سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور برگزار شد به بررسی تاریخ تحلیلی عاشورا، ریشه‌های این قیام و درس‌های آن برای دنیای امروز پرداخته است که بخش چهاردهم آن در ادامه می‌آید:
______________________________________________________________________________________________________________
پانزدهمین قسمت درس گفتارهای «عاشورا و امروز ما»
با موضوع:
نهی از منکر محدود به ظواهر نیست
محسن اسماعیلی، استاد دانشگاه تهران و عضو مجلس خبرگان رهبری، در سلسله درس‌گفتارهای «عاشورا و امروز ما» که در استودیو مبین سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور برگزار شد به بررسی تاریخ تحلیلی عاشورا، ریشه‌های این قیام و درس‌های آن برای دنیای امروز پرداخته است که بخش پانزدهم آن در ادامه می‌آید: